සෝයා යනු නැගෙනහිර ආසියාවේ වැඩෙන වැඩි ප්‍රෝටීන්, ශාක මේදය, තන්තු, වැදගත් විටමින්, ඛනිජ ලවණ සහ ශරීරයට අවශ්‍ය අත්‍යවශ්‍ය ඇමයිනෝ අම්ල අඩංගු බීජයකි.

සෝයා කිරි යනු සෝයා ප්‍රෝටීන් වල ප්‍රධාන ප්‍රභවයකි. එය සෝයා බෝංචි වලින් සාදා ඇත. එය විවිධ ආකලන සහ විවිධ රසයන්ගෙන් යුක්ත වන අතර ඒවා දිගු කාලයක් තබා ගත හැකි අතර එය විවෘත කරන තෙක් ශීතකරණයේ තැබීමට අවශ්‍ය නොවේ.

එඩමාම් හරිත සෝයා බෝංචි වේ. එය මිනිත්තු කිහිපයක් වතුරේ තම්බා ගැනීමෙන් පසු ආහාරයට ගත හැක. එඩමාම් තරමක් ලීමා බෝංචි මෙන් පැණිරස වන අතර ෂෙල් එඩමාම් කෝප්පයක ප්‍රෝටීන් ග්‍රෑම් 23 ක් පමණ ඇත.

සෝයා ප්‍රෝටීන් කුඩු වර්ග දෙකක් ඇති අතර එය ෂේක් සහ බේක් කළ ආහාර වේ. සෝයා ප්‍රෝටීන් සාන්ද්‍රණය සවිස්තරාත්මක සෝයා පිටි වලින් පැමිණේ. එහි සියයට 70 ක් පමණ ප්‍රෝටීන් අඩංගු වන අතර බෝංචි වල තන්තු බොහොමයක් රඳවා ගනී.

සෝයා පිටි මුළුමනින්ම සෝයා බෝංචි වලින් සැකසී ඇත. පාන්, කේක් සහ බිස්කට් වල ප්‍රෝටීන් අන්තර්ගතය වැඩි කිරීමට එය භාවිතා කරයි. නමුත් සෝයා පිටිවල ග්ලූටන් අඩංගු නොවේ; එබැවින් බේකින් කිරීමේදී තිරිඟු පිටි වෙනුවට ආදේශකයක් ලෙස එය භාවිතා කළ නොහැක . සෝයා පිටි කෝප්පයෙන් හතරෙන් එකක් ප්‍රෝටීන් ග්‍රෑම් 8 සිට 12 දක්වා ඇත.

ටෙම්පේ යනු සෝයා බෝංචි වලින් සාදන ලද සෝයා ආහාරයකි. එය පැසිමෙන් පසුව පැතලි කුට්ටි බවට පත් වේ. සමහර විට රතු සහල්, බාර්ලි හෝ මෙනේරි වැනි ධාන්‍ය එකතු කරයි. ටෙම්පේහි මස් රසයක් ඇති අතර එය බොහෝ විට ආහාර පිසීමේදී මස් ආදේශකයක් ලෙස භාවිතා කරයි. එය මැරිනේටඩ් හා ග්‍රිල් කළ හැකි අතර ඉස්ටුවක් සහ පැස්ටා සෝස් වලට එකතු කළ හැකිය. ප්‍රෝටීන්, තන්තු සහ අයිසෝ ෆ්ලේවෝන් අධිකය. ටෙම්පේ භාවිතා කළ පසු ශීතකරණයේ තැබීය යුතුය. එය දින දහයක් පමණ පවතිනු ඇත. ටෙම්පේ අවුන්ස තුනක් හෝ කෝප්ප 1/2 ක් පමණ ප්‍රෝටීන් අවුන්ස 16 ක් පමණ ඇත.

ඔබ ආසියානු වෙලඳපොලවල සොයන්නේ නම්. සාමාන්‍යයෙන් ශක්තිමත් රසයෙන් යුත්, ලුණු රසකාරකයක් වන මිස්සෝ සමහර විට මයිසෝ සුප් ලෙස හුරුපුරුදුය. එය සෝයා ප්‍රභේදයක් නමුත් සෝයා සෝස් මෙන් එහි සෝඩියම් ප්‍රමාණය ඉහළ මට්ටමක පවතින අතර එය සෝයා ප්‍රෝටීන වල හොඳ සාමාන්‍ය ප්‍රභේදයක් නොවේ. මේවා හැරුණු විට සෝයා නිෂ්පාදන බොහෝමයක් වෙළඳපොලේ තිබේ.

සෝයා ආහාර අඩංගු පෝෂණීය ආහාරවේලක් අපගේ ශරීරයේ අඩු-ඝනත්ව ලිපොප්රෝටීන (LDL-Bad Cholesterol) අඩු කිරීමට උදව් වන අතර එමෙන්ම අධි-ඝනත්ව ලිපොප්රෝටීන (HDL- Good Cholesterol) වැඩි කිරීමට උපකාරී වේ . අපි දිනකට සෝයා ප්‍රෝටීන් ග්‍රෑම් 25 ක් ගත්තොත් එය LDL කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම 2% – 3% කින් අඩු කිරීමට සහ HDL කොලෙස්ටරෝල් (යහපත් කොලෙස්ටරෝල්) මට්ටම 3% කින් වැඩි කිරීමට උපකාරී වේ. සමහර රෝග ඇති පුද්ගලයින්, අධික කොලෙස්ටරෝල්, දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියා රෝගීන් සෝයා ආහාර වලින් වැඩි වශයෙන් ප්‍රතිලාභ ලබයි.

රනිල කුලයට අයත් සෝයා හෘද රෝග ඇතිවීමේ අවදානම පවත්වා ගැනීමට අපට උපකාරී වන අතර එහි අඩංගු අයිසොෆ්ලේවෝන් රුධිර නාල වල ඇතිවන දැවිල්ල අඩු කිරීමට සහ ඒවායේ ප්‍රත්‍යාස්ථතාව වැඩි කිරීමට උපකාරී වේ. වාර්තා වලින් පෙනී යන්නේ සෝයා ආහාර වලින් හෘද රෝග අඩු කිරීමට 20% ක සම්භාවිතාවක් ඇති බවත් හෘද රෝගවලින් මිය යාමේ අවදානම 15% කින් අඩු කරන බවත්ය.

සෝයා ආහාර කාන්තාවන්ගේ සරු බව වැඩි දියුණු කිරීමට උපකාරී වේ. වාර්ථාවල සඳහන් අයුරින් මෙම සෝයා isoflavones වැඩිපුර ආහාරයට ගන්නා කාන්තාවන්ට අඩු සෝයා isoflavones ආහාරයට ගන්නා කාන්තාවන්ට වඩා 1.3 -1.8 ගුණයක් ප්‍රසූත කිරීමට හැකියාව ඇති බව සදහන් වේ. දිනකට සෝයා අයිසොෆ්ලේවෝන් මිලිග්‍රෑම් 100 ක් පානය කිරීමෙන් ඩිම්බකෝෂ ක්‍රියාකාරිත්වය සහ ප්‍රජනන හෝමෝන මට්ටම අඩු කළ හැකිය.

සෝයා බහුල ආහාර වේලක් කාන්තාවන්ට පියයුරු පිළිකාවක් ඇතිවීමේ අවදානම අවම කර ගැනීමට උපකාරී වේ. දිනකට අවම වශයෙන් සෝයා ප්‍රෝටීන් ග්‍රෑම් 13 ක් ගන්නා කාන්තාවන්ට සෝයා ප්‍රෝටීන් අඩුවෙන් ගන්නා කාන්තාවන්ට වඩා පියයුරු පිළිකාවක් ඇති නොවීමට 16% ක ඉඩක් ඇති බව වාර්තා සඳහන් කරයි. කෙසේ වෙතත්, සෝයා වල ආරක්ෂිත ප්‍රතිලාභ ආසියානු කාන්තාවන් තුළ පමණක් දක්නට ලැබුණු අතර බටහිර කාන්තාවන්ට එතරම් ප්‍රතිලාභ අත්විඳිය නොහැකිය.

සෝයා වල ප්‍රෝටීන් වලට අමතරව කැල්සියම් සහ විටමින් ඩී වලින් අනූන වේ. මෙවා අස්ථි සෞඛ්‍යයට උපකාරී වේ . අපි දිනකට සෝයා අඩංගු ආහාර 40mg සිට 110mg දක්වා ගතහොත් එය අස්ථි සෞඛ්‍යය වර්ධනයට උපකාරී වේ. ටෝෆු දිනකට 140g දක්වා 440 g පමණ සහ පිසූ බෝංචි 35g දක්වා 100g පමණ ආහායට ගැනීම අස්ථි සෞඛ්ය සඳහා උපකාරී වේ.

සෝයා ප්‍රභේද බොහෝ විට ගැහැණු ප්‍රජනක හෝමෝනය වන එස්ටජන් අනුකරණය කරයි . මෙම හෝමෝනයට සමාන ව්‍යුහයක් තිබුණද, සෝයා ප්‍රභේද එස්ටජන් වලට වඩා දුර්වල හා තරමක් වෙනස් බලපෑම් ඇති කරයි.

සෝයා පිළිකා අඩු කිරීමට උපකාරී වන බව සමහර සොයාගැනීම්වල සඳහන් වුවද සමහර අය විශ්වාස කරන්නේ එය එසේ නොවන බවයි. සෝයා ප්‍රභේද පියයුරු හා එන්ඩොමෙට්‍රියල් පිළිකා සඳහා බලපාන බව ඔවුහු විශ්වාස කරති.

සමහර අධ්‍යයනයන් වල සෝයා වල අඩංගු සමහර සංයෝග තයිරොයිඩ් ග්‍රන්ථියේ ක්‍රියාකාරිත්වයට බලපාන බව සදහන්ව ඇත.

සමහර අය බිය වන්නේ සෝයා මොළයට, ලිංගික, තයිරොයිඩ් හෝ ප්‍රතිශක්තිකරණ වර්ධනයට අහිතකර ලෙස බලපානු ඇති බවයි.

ඔයිබීන් වල අඩංගු සමහර සංයෝග ඒවායේ අඩංගු විටමින් සහ ඛනිජ ලවණ අවශෝෂණය කර ගැනීමට ශරීර ශක්තියට බලපායි. නමුත් සෝයා පොඟවා ගැනීම , පැළ කිරීම, පැසවීම සහ පිසීමෙන් එය අඩු කර ගත හැකිය.

සත්ව අධ්‍යයනවලින් පෙනී යන්නේ සෝයා වල ඇති Antinutrients මගින් බඩවැල්වල බාධක ක්‍රියාකාරිත්වය අඩු කළ හැකි අතර එහි ප්‍රතිපලයක් ලෙස දැවිල්ල හා ආහාර ජීර්ණ ගැටළු ඇතිවිය හැකි බවයි.

අධික උණ පෙළෙන ජනතාව දුර දිග නොබලා වැඩි සෝයා ප්‍රෝටීන් පරිභෝජනය ගැනීමෙන් විවිධ අසාත්මිකතාවයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවේ.

සෝයා වල අඩංගු රසායනික ඔක්සලේට් වකුගඩු ගල් සඳහා ප්‍රධාන හේතුවකි. සෝයා වල අධික ඔක්සලේට් ප්‍රමාණයක් අඩංගු වන බැවින් මෙම ගැටළුව නිසා මිනිසුන් සෝයා භාවිතා කිරීමෙන් වැළකී සිටිති.

සෝයා වල වකුගඩු ගැටළු වලට බලපාන ෆයිටොස්ටොජන් රසායනික ද්‍රව්‍යයක් අඩංගු වේ. එබැවින් ඔවුන් යෝජනා කරන්නේ වකුගඩු අකර්මන්‍යතාවයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයින් සෝයා අධික ප්‍රමාණයක් භාවිතා නොකළ යුතු බවයි. මන්දයත් එය ෆයිටොස්ටොජන් මට්ටම ඉහළ නැංවිය හැකි අතර ශරීරයේ රුධිර මට්ටමට හේතු විය හැක.

සෝයා නිෂ්පාදන වල අඩංගු ඇමයිනෝ අම්ලයක් වන තයිරමින් monoamine ඔක්සිඩේස් හා සමග ක්‍රියා කරයි. එමෙන්ම එය රුධිර ක්‍රියාවලියට සම්බන්ධ වේ. එබැවින් මානසික අවපීඩනය ප්‍රතිකාර ගන්නා රෝගීන් අධික ලෙස tyramine පරිභෝජනය අධි රුධිර පීඩනයට බලපාන බැවින් එය බරපතල තත්වයක් ඇති කරයි.. එබැවින් මේ සඳහා ප්‍රතිකාර ලබන පුද්ගලයින් ටෝෆු, සෝයා සෝස් වැනි ටයිරමින් අඩංගු සෝයා නිෂ්පාදන වලින් වැළකී සිටිය යුතුය.

ප්‍රතිජීවක යනු ශරීරයේ හානිකර බැක්ටීරියා අඩු කිරීමට භාවිතා කරන ඖෂධ වන අතර සමහර විට එය බඩවැල්වල ඇති හිතකර බැක්ටීරියා අඩු කරයි.

සෝයාහි එස්ටජන් රසායනිකය අඩංගු වන අතර අපි එස්ටජන් පෙති සමඟ සෝයා විශාල ප්‍රමාණයක් පරිභෝජනය කරන්නේ නම් එය එස්ටජන් වල ක්‍රියාකාරිත්වයට බාධා ඇති කරයි.